Vào thứ Hai, Tòa án Tối cao đã đưa ra một phán quyết gây chia rẽ, cho phép chính quyền Trump tiếp tục nhanh chóng trục xuất những người di cư đến các nước thứ ba, thay vì quê hương của họ. Phán quyết này tạm thời bỏ qua yêu cầu trước đó của tòa án, vốn quy định rằng những người này phải có cơ hội phản đối việc trục xuất.

Đa số Tòa án đã không giải thích rõ ràng lý do của họ trong phán quyết ngắn gọn. Điều này đã khiến Thẩm phán Sonia Sotomayor, cùng với hai thẩm phán tự do khác, đưa ra một ý kiến phản đối mạnh mẽ.

Tricia McLaughlin, người phát ngôn của Bộ An ninh Nội địa, cho biết việc đưa người di cư sang một quốc gia thứ ba có thể sẽ sớm được tiếp tục. Bà nói trong một tuyên bố rằng cần phải "bắt đầu lại các chuyến bay trục xuất", và coi quyết định này là "một thành công lớn cho sự an toàn và an ninh của người dân Mỹ."

Tuy nhiên, một thẩm phán đã ra phán quyết rằng chuyến bay trục xuất dự kiến đến Nam Sudan sẽ không được thực hiện ngay lập tức.

Những người bị trục xuất trên chuyến bay tháng Năm, đến từ các nước như Myanmar, Việt Nam và Cuba, đã bị kết tội nghiêm trọng ở Mỹ. Các quan chức nhập cư cho biết họ không thể nhanh chóng đưa những người này về nước.

Luật sư của họ, Trina Realmuto, giám đốc điều hành của Liên minh Kiến nghị Luật nhập cư Quốc gia, cho biết họ có thể bị bắt giữ, tra tấn, hoặc thậm chí mất mạng nếu bị đưa về Nam Sudan.

Thẩm phán Brian E. Murphy ở Boston đã xác nhận rằng phán quyết trước đó, cho phép người nhập cư trình bày vấn đề của họ trước tòa, vẫn còn hiệu lực, mặc dù họ đã được chuyển đến một căn cứ hải quân ở Djibouti.

Vụ việc xảy ra khi chính quyền của Tổng thống Đảng Cộng hòa Donald Trump đang thực hiện một chiến dịch lớn nhằm kiểm soát nhập cư, và đã tuyên bố sẽ trục xuất hàng triệu người đang sống bất hợp pháp ở Mỹ.

Người phát ngôn Nhà Trắng Abigail Jackson cho biết Hiến pháp và Quốc hội đã trao quyền cho Tổng thống để thực hiện luật nhập cư và đưa những người nước ngoài gây nguy hiểm ra khỏi đất nước. Bà nói thêm rằng quyết định của Tòa án Tối cao đã xác nhận lại quyền của Tổng thống trong việc trục xuất những người nhập cư phạm tội và không có giấy tờ hợp lệ khỏi nước ta, đồng thời giúp nước Mỹ an toàn hơn.

Trong bản phản đối dài 19 trang, Sotomayor đã viết rằng hành động của tòa án đã khiến "hàng nghìn người có nguy cơ bị tra tấn hoặc tử vong", đồng thời mang lại chiến thắng cho chính quyền Trump mặc dù trước đó họ đã vi phạm lệnh của tòa án cấp dưới.

Trong một ý kiến phản đối, được sự đồng tình của các Thẩm phán Elena Kagan và Ketanji Brown Jackson, bà lập luận rằng chính phủ đã cho thấy rõ ràng qua lời nói và hành động rằng họ không tuân thủ luật pháp, tự ý trục xuất bất kỳ ai, ở bất cứ đâu, mà không thông báo trước hay cho họ cơ hội được giải thích.

Nam Sudan, quốc gia mới thành lập và đang rất nghèo, đã phải đối mặt với nhiều cuộc xung đột liên tiếp kể từ khi độc lập khỏi Sudan vào năm 2011. Tình hình chính trị căng thẳng ở quốc gia châu Phi này đang có nguy cơ dẫn đến một cuộc nội chiến mới.

Bộ Tư pháp đã thông báo trong các tài liệu gửi tòa án rằng chính phủ đang xem xét lệnh cấm này để quyết định những hành động tiếp theo.

Quyết định của Tòa án Tối cao đã tạm dừng lệnh của Murphy ban hành vào tháng Tư, cho phép người nhập cư có cơ hội trình bày rằng việc bị trục xuất đến một quốc gia thứ ba có thể khiến họ gặp nguy hiểm, ngay cả khi họ đã hết các lựa chọn kháng cáo pháp lý.

Ông ấy cho rằng việc trục xuất người dân đến Nam Sudan vào tháng Năm đã vi phạm chỉ thị của mình, và yêu cầu các quan chức nhập cư cho phép những người bị ảnh hưởng trình bày vấn đề của họ thông qua luật sư. Ngoài ra, các quan chức nhập cư đã giam giữ những người di cư trong một container vận chuyển được sửa đổi ở Djibouti, nơi cả họ và lính canh đều phải đối mặt với điều kiện sống rất khó khăn.

Chính phủ đã ký kết các thỏa thuận với một số quốc gia, bao gồm Panama và Costa Rica, để tiếp nhận người di cư. Điều này là do một số quốc gia không chấp nhận công dân của họ bị trục xuất khỏi Mỹ. Ví dụ, những người di cư được đưa đến Nam Sudan vào tháng Năm chỉ được thông báo trước chưa đầy 16 giờ, theo ghi nhận của Sotomayor.

Chỉ thị của Murphy, người được Tổng thống Joe Biden bổ nhiệm, không cấm hoàn toàn việc trục xuất người nhập cư đến một nước thứ ba. Tuy nhiên, chỉ thị này yêu cầu người nhập cư phải có cơ hội thực sự để trình bày rằng họ có thể gặp nguy hiểm nghiêm trọng nếu bị tra tấn khi bị gửi đến một quốc gia khác.

Một lệnh khác trong cùng vụ án đã buộc chính quyền Trump phải đưa một người đàn ông đồng tính người Guatemala trở lại Mỹ. Người này đã bị trục xuất nhầm sang Mexico, nơi anh ta cho biết mình bị cưỡng hiếp và tống tiền. Đây là trường hợp đầu tiên được biết đến một người bị trục xuất đã được trả lại cho sự giam giữ của Mỹ kể từ khi Trump bắt đầu nhiệm kỳ thứ hai.

Các thẩm phán cũng gặp phải vấn đề tương tự khi Trump muốn gửi những người Venezuela bị nghi là thành viên băng đảng đến một nhà tù nổi tiếng ở El Salvador, nơi họ gần như không có cơ hội phản đối việc bị trục xuất trước tòa.

Tuy nhiên, trong trường hợp đó, các thẩm phán đã tạm dừng việc trục xuất, dựa trên một đạo luật chiến tranh từ thế kỷ 18, quy định rằng người nhập cư phải có "thời gian hợp lý" để gửi đơn khiếu nại lên tòa án trước khi bị trục xuất.

Tòa án, với đa số thẩm phán có quan điểm bảo thủ, đã ra phán quyết ủng hộ ông Trump trong các vụ án liên quan đến nhập cư. Điều này cho phép chính quyền của ông dừng các biện pháp bảo vệ pháp lý tạm thời ảnh hưởng đến gần một triệu người nhập cư.