Vụ va chạm nghiêm trọng giữa một máy bay trực thăng quân sự và máy bay chở khách vào tháng 1, cùng với một chuỗi các sự cố tiếp theo, đã thúc đẩy giới chức tập trung giải quyết triệt để hệ thống kiểm soát không lưu lỗi thời và tăng cường tuyển dụng nhân viên điều khiển.

Họ nhận định rằng biện pháp này sẽ góp phần đảm bảo an toàn và ngăn chặn những sự cố từng gây trở ngại cho sân bay Newark, New Jersey, kể từ khi hệ thống radar tại đây tạm ngừng hoạt động vào tuần trước.

Bộ trưởng Giao thông Vận tải Sean Duffy chuẩn bị tiết lộ một đề án đầy tham vọng trị giá hàng tỷ đô la nhằm hiện đại hóa đáng kể hệ thống kiểm soát không lưu quốc gia vào thứ Năm, song song với nỗ lực cấp bách của Cục Hàng không Liên bang (FAA) trong việc xử lý dứt điểm các vướng mắc về kỹ thuật và nhân sự tại Newark, nhằm chặn đứng nguy cơ tái diễn khủng hoảng tương tự tại các địa điểm khác.

Trong bối cảnh hỗn loạn bao trùm, một thực tế hiển nhiên nổi lên: một cơ chế cũ kỹ đang chật vật điều phối hơn 45.000 lượt bay mỗi ngày trên phạm vi toàn quốc.

Vẫn chưa chắc chắn liệu kế hoạch của Duffy, được Tổng thống Donald Trump ủng hộ, có nhận đủ tiền từ Quốc hội để hoạt động tốt hơn các nỗ lực cải cách trước đây trong 30 năm qua hay không. Nhưng Duffy nói rằng điều này rất cần thiết. Từ năm 2003, hơn 14 tỷ đô la đã được chi cho việc nâng cấp, nhưng hệ thống vẫn chưa thay đổi nhiều về cách hoạt động.

"Chúng tôi đang tích cực hành động để giải quyết vấn đề này và cam kết xây dựng một hệ thống hoàn toàn mới, phục vụ lợi ích của tất cả quý vị, gia đình và toàn thể người dân Hoa Kỳ," Duffy nhấn mạnh.

Tuy nhiên, các chi tiết cụ thể vẫn còn ít. Chưa rõ liệu kế hoạch có bao gồm việc bán hệ thống kiểm soát không lưu cho tư nhân như Tổng thống Trump đã nói trong nhiệm kỳ đầu của ông hay không, vì Duffy chưa nói rõ điều đó. Thông báo vào thứ Năm dự kiến sẽ có sự tham gia của nhiều liên đoàn, những người có thể phản đối việc bán cho tư nhân, cùng với các nhóm thương mại, người đại diện các ngành công nghiệp và gia đình những người bị nạn trong vụ tai nạn vào tháng 1.

Trong nhiều năm, hệ thống đã hoạt động một cách hiệu quả đến mức các chính quyền thường bỏ qua sự tồn tại của nó, theo đánh giá của giáo sư Sheldon Jacobson, một chuyên gia nghiên cứu rủi ro hàng không tại Đại học Illinois. "Tuy nhiên, hiệu quả tạm chấp nhận được không đáp ứng được tiêu chuẩn cần thiết trong lĩnh vực du lịch hàng không, nơi mà sự an toàn sinh mạng con người là tối quan trọng."

Jacobson tỏ ra hoài nghi về khả năng thành công của đề xuất do Duffy đưa ra; tuy nhiên, sự ủng hộ mới có thể bùng lên sau vụ va chạm giữa một chiếc máy bay của American Airlines và một chiếc trực thăng quân sự trên bầu trời Washington D.C. hồi tháng 1, cùng với vụ tai nạn máy bay lật úp và bốc cháy ở Toronto.

Những lỗ hổng cố hữu trong hệ thống kiểm soát không lưu quốc gia đã liên tục được phơi bày trong nhiều năm qua các báo cáo và phiên điều trần. Gần đây nhất, một báo cáo từ Văn phòng Kiểm toán Chính phủ, được Cục Hàng không Liên bang (FAA) công bố vào tháng 3, chỉ rõ rằng 51 trong số 138 hệ thống của FAA được đánh giá là không bền vững, với 54 hệ thống bổ sung tiềm ẩn nguy cơ tương tự. Đáng chú ý, một sự cố ngừng hoạt động vào năm 2023 của hệ thống Thông báo cho Phi công của FAA đã gây ra sự gián đoạn đáng kể, buộc tất cả các chuyến bay trên toàn quốc phải tạm dừng trong hơn hai giờ.

Frank Lorenzo, cựu CEO Continental Airlines, người đã góp công kiến tạo một trung tâm vận tải then chốt tại Newark mà United Airlines vẫn tiếp tục khai thác hiệu quả sau thương vụ sáp nhập Continental, nhận định: "Chúng ta đang đương đầu với một hệ thống lạc hậu và hạ tầng đã xuống cấp trầm trọng." Ông nhấn mạnh thêm: "Chúng ta thực sự chưa dành sự quan tâm xứng đáng mà nó cần."

Chủ tịch Hiệp hội Các Nhân viên Kiểm soát Không lưu Quốc gia đã trình bày trước Quốc hội rằng phần lớn cơ sở hạ tầng viễn thông của Cục Hàng không Liên bang (FAA) tại hơn 4.600 địa điểm phụ thuộc ít nhất một phần vào hệ thống dây đồng lỗi thời, thay vì triển khai cáp quang đáng tin cậy hơn với khả năng truyền tải dữ liệu vượt trội. Các gián đoạn ngoài dự kiến liên quan đến hệ thống dây này thường gây ra sự đình trệ hoạt động tại các sân bay và dường như đã góp phần gây ra các sự cố tại Newark.

Hệ thống radar mà các kiểm soát viên không lưu tại Philadelphia vận hành để điều phối lưu lượng bay đi và đến sân bay Newark đã bị gián đoạn trong ít nhất 30 giây vào ngày 28 tháng 4. Cơ sở này phụ thuộc vào dữ liệu radar được truyền qua các đường truyền từ New York, có thể đã gặp sự cố, một số trong đó là các đường dây điện thoại bằng đồng lỗi thời. Cục Hàng không Liên bang (FAA) dựa vào các kết nối này vì các kiểm soát viên ở Newark đã được luân chuyển từ New York đến Philadelphia vào mùa hè trước nhằm giải quyết vấn đề nhân sự.

Cục Hàng không Liên bang (FAA) hôm thứ Tư thông báo kế hoạch nâng cấp toàn bộ hệ thống dây đồng cũ bằng cáp quang, đồng thời bổ sung ba tuyến cáp dữ liệu mới nối New York và Philadelphia; cơ quan này cũng đang đẩy mạnh công tác đào tạo và cấp chứng chỉ cho nhân viên kiểm soát không lưu.

Thời điểm hoàn tất của cả hai giai đoạn cải tạo này vẫn còn bỏ ngỏ, tuy nhiên, Duffy bày tỏ hy vọng rằng tình hình tại Newark sẽ có chuyển biến tích cực vào mùa hè, thời điểm dự kiến hoàn thành dự án nâng cấp đường băng. Tình trạng thiếu hụt nhân viên kiểm soát tại Philadelphia càng thêm trầm trọng do một số người vẫn đang nghỉ dài hạn để hồi phục sau chấn thương do sự cố mất điện radar.

Để đáp ứng tình huống này, Cục Hàng không Liên bang (FAA) đã giảm thiểu lưu lượng hàng không đến và đi từ Newark nhằm đảm bảo an toàn cho các chuyến bay, điều này đã gây ra một loạt các vụ hủy chuyến. Ông Duffy cũng thông báo rằng FAA sẽ tiến hành các cuộc họp với tất cả các hãng hàng không để xác định công suất tối đa mà sân bay có thể tiếp nhận. Theo dữ liệu từ FlightAware.com, vào thứ Tư, Newark là sân bay có số lượng chuyến bay bị hủy cao nhất toàn quốc, với 42 chuyến khởi hành và 46 chuyến đến bị hủy, bất chấp việc United Airlines đã giảm bớt 35 chuyến bay hàng ngày tại sân bay này từ cuối tuần trước.

Cục Hàng không Liên bang (FAA) đã từng bước cải tiến thông qua chương trình Nextgen, được khởi xướng vào năm 2003. Những bước tiến đáng kể bao gồm việc phát triển hệ thống ADS-B, giúp xác định vị trí máy bay một cách chính xác hơn cho nhân viên kiểm soát không lưu và các phương tiện bay khác. Hệ thống này đã trở thành tâm điểm của cuộc điều tra vụ tai nạn xảy ra vào tháng 1 vừa qua, bởi trực thăng Black Hawk liên quan đã không phát sóng vị trí của mình bằng hệ thống này tại thời điểm xảy ra va chạm.

Song song đó, Duffy đã tích cực nỗ lực nâng cao số lượng kiểm soát viên không lưu thông qua việc rút ngắn chương trình đào tạo tại học viện và nâng cao tỷ lệ học viên hoàn thành khóa học thành công. FAA cũng đang đưa ra các gói ưu đãi tài chính cho những kiểm soát viên giàu kinh nghiệm để khuyến khích họ trì hoãn quyết định nghỉ hưu sớm.

Một trong những thách thức trọng yếu trong quá trình cải tiến hạ tầng hàng không là Cục Hàng không Liên bang (FAA) phải đồng thời vận hành hệ thống hiện tại trong khi phát triển một hệ thống mới tiên tiến hơn và sau đó thực hiện quá trình chuyển đổi sao cho thật suôn sẻ. Đây chính là nguyên nhân lý giải việc cơ quan này trong quá khứ đã chọn phương án thực hiện các cải tiến một cách tuần tự, chậm rãi.

Jeff Guzetti, một cựu điều tra viên tai nạn hàng không giàu kinh nghiệm từ Văn phòng Thanh tra của Bộ Giao thông, cho biết: "Đây là một thách thức tồn tại đã nhiều thập kỷ. Nguyên nhân không phải do sự thờ ơ, mà bởi tính phức tạp cố hữu của vấn đề." Ông nhấn mạnh thêm: "Việc giải quyết đòi hỏi nguồn lực tài chính đáng kể và năng lực quản lý hiệu quả. Tuy nhiên, trong nhiều năm, Cục Hàng không Liên bang (FAA) đã đối mặt với tình trạng thiếu hụt cả về kinh phí lẫn đôi khi là năng lực quản lý cần thiết."